Jak informuje Instytut Ogrodnictwa liczba odmian moreli, jakie uprawia się na świecie jest bardzo duża i z pewnością przekracza 1500 genotypów. Jednak w krajach europejskich słynących z produkcji moreli na skalę towarową uprawia się jedynie ok. 30 odmian. Większość z nich nie sprawdza się w naszym dużo surowszym klimacie i nie może być wprowadzona do uprawy na terenie Polski.
Morela ma duże wymagania cieplne, a występujące co kilka lat mroźne zimy powodują uszkodzenia lub przemarzanie pąków kwiatowych, a nawet całych drzew. Dlatego aktualnie w krajowym rejestrze znajduje się tylko 9 odmian moreli (Benda, Dobrzyńska, Early Orange, Harcot, Krojczynka, Miodowa, Somo, Taja i Wczesna z Modern).
Na podstawie wieloletnich obserwacji prowadzonych w IO (od 2006 do 2012 roku), spośród genotypów zgromadzonych w kolekcji moreli wytypowano cztery odmiany o wysokiej jakości owoców, szczególnie przydatnych do uprawy w warunkach klimatycznych Polski (o wysokiej wytrzymałości na mróz): Darina, Harostar, Kijewskij Krasen, Poleskij Krupnopłodnyj.
Czym charakteryzują się te odmiany moreli ?
Darina - drzewo rośnie początkowo silnie, a po wejściu w pełnię owocowania średnio silnie, tworzy kulistą niezagęszczającą się koronę. Owoce tej odmiany są średniej wielkości do dużych (45-78 g), owalne, symetryczne, żółtopomarańczowe, z czerwonym, rozmytym i plamistym rumieńcem pokrywającym 25- 50% powierzchni owocu. Miąższ pomarańczowy, średnio zwięzły, słodki, bardzo smaczny. Pestka średniej wielkości (2,5 g), dobrze odchodzi od miąższu. Owoce dojrzewają zwykle w pierwszej dekadzie sierpnia.
Harostar- drzewo rośnie bardzo silnie i tworzy wzniesioną koronę, średnio silnie rozgałęzioną. Owoce odmiany Harostar są średniej wielkości (45-60 g) u drzew umiarkowanie owocujących lub małe (25-35 g), jeśli zawiązanie owoców jest nadmierne. Mają kształt eliptyczny, lekko asymetryczny z wyraźną bruzdą. Skórka owoców jest gładka, błyszcząca, ciemnopomarańczowa z czerwonym rumieńcem karminowo kropkowanym. Miąższ pomarańczowy, zwięzły, średnio soczysty, bardzo dobrze oddzielający się od pestki. Owoce najczęściej dojrzewają w drugiej połowie lipca.
Kijewskij Krasen - drzewo tworzy luźną koronę z dużą liczbą krótkopędów, część z nich z cierniami. Kwitnie późno, dlatego jest mniej narażone na przymrozki wiosenne. Owoce tej odmiany są duże (55-70 g), o sercowa- 36 tym kształcie, z wyraźną bruzdą dzielącą owoc prawie symetrycznie. W lata o słabym owocowaniu pojedyncze owoce mogą dorastać do 100 g. Nie mają tendencji do przedwczesnego opadania. Skórka owoców jest zielonkawożółta, lekko omszona, z intensywnym, jasnoczerwonym, nakrapianym rumieńcem. Miąższ zwarty, pomarańczowy, mało soczysty, o przewadze kwasów nad cukrami. Pestka duża, bardzo łatwo oddziela się od miąższu. Owoce odmiany Kijewskij Krasen dojrzewają w pierwszej połowie sierpnia.
Poleskij Krupnopłodnyj - drzewo ma koronę o pokroju wzniesiono-rozłożystym, dość silnie rozgałęzioną. Owocuje zarówno na krótko, jak i długopędach. Owoce w zależności od plenności drzew od średnich (30-45 g) do dużych (55-65 g), lekko niesymetryczne z wyraźnym szwem. Skórka owoców odmiany Poleskij Krupnopłodnyj jest zielonożółta, a w pełnej dojrzałości jasnopomarańczowa, nieznacznie chropowata, delikatnie omszona. Połowę powierzchni pokrywa pomarańczowoczerwony, nakrapiany rumieniec. Miąższ owoców jest pomarańczowy, lekko ziarnisty, zwięzły, średnio smaczny. Pestka dość duża, okrągła, nie przylega do miąższu. Okres dojrzewania owoców przypada na 3 dekadzie lipca.
Drzewa tych odmian moreli owocują regularnie, a ich owoce są wysokiej jakości. Dlatego w przyszłości mogą poszerzyć asortyment odmian moreli uprawianych w Polsce. Rozpowszechnienie ich w produkcji szkółkarskiej i sadowniczej pozwoli zminimalizować ryzyko strat w sadach morelowych i zwiększy opłacalność produkcji owoców tego gatunku.