dr inż. Iwona Szot (Uniwersytet Ogrodniczy w Lublinie) - "Potencjał i problemy w uprawie derenia jadalnego w Polsce":
Dereń jadalny jako gatunek owocowy uprawiany jest w Polsce jeszcze na niewielką skalę i dlatego może odegrać istotną rolę w zwiększeniu bioróżnorodności. Przetwory z derenia mogą być szansą na urozmaicenie diety i dostarczenie niezbędnych i prozdrowotnych składników odżywczych, takich jak witaminy, polifenole czy irydoidy.
Chociaż dereń jadalny pochodzi z południa Europy i Azji Mniejszej, warunki klimatyczno-glebowe panujące w Polsce są odpowiednie do jego wzrostu i plonowania. Wytrzymuje spadki temperatur do -30°C, a także przymrozki w czasie kwitnienia. Jest rośliną wymagającą zapylenia krzyżowego, ale obecność wielu odmian na rynku umożliwia dobór odpowiednich zapylaczy.
Wybór odmiany powinien być uzależniony planowanym sposobem sprzedaży i wykorzystania owoców. Owoce derenia ze stanowisk naturalnych są kwaśno-słodkie, o masie 1,2–2 g, najczęściej czerwone. W wyniku wieloletniej hodowli w kilku ośrodkach, w tym w Polsce i na Ukrainie, powstały cenne odmiany o znacznie lepszych cechach jakościowych owoców.
Jeżeli celem uprawy derenia jest pozyskanie owoców do sprzedaży, należy wybierać takie odmiany, których masa zawiera się w przedziale 3–7 g, zróżnicowane pod względem kształtu (owalne, butelkowate, gruszkowate) oraz barwy (żółte, różowe, czerwone, karminowe, prawie czarne). Natomiast gdy interesuje nas produkcja owoców do przetwórstwa, należy decydować się na odmiany o jak najkrótszym okresie zbioru, ciemnoczerwone, z małym udziałem pestki w całej masie owocu. Z nasion derenia można pozyskać cenny olej wykorzystywany w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Chcąc produkować dereń do tłoczenia oleju, należy wybierać odmiany o dużej pestce. W przypadku przeznaczenia owoców do kandyzowania potrzebne są odmiany o miąższu łatwo odchodzącym od pestki.
Ograniczeniem w szybkim powstawaniu sadów dereniowych jest materiał nasadzeniowy. Odmiany derenia można rozmnażać tylko wegetatywnie, przy czym najlepszym sposobem pozyskania drzewek szybko wchodzących w okres owocowania jest okulizacja lub szczepienie na podkładkach z derenia jadalnego. Zakłady szkółkarskie muszą corocznie dysponować podkładką nadającą się do uszlachetniania o średnicy około 12 mm. Uzyska nie takiej podkładki wymaga długiego czasu. Samo wykiełkowanie jest możliwe dopiero po dwóch okresach stratyfikacji, potem siewki potrzebują półtora roku, by rosnąć w szkółce, zanim nastąpi okulizacja. Cena za takie drzewka nie jest niska.
Na razie uprawa derenia nie niesie ryzyka nagromadzania się chorób i szkodników. Jednak są już doniesienia z Iranu, że liście i owoce mogą być atakowane przez grzyby Colletotrichum acutatum, natomiast siewki przez Phytophthora citricola (Bułgaria). Ze szkodników na dereniu jadalnym pojawiają się gąsienice minujące liście (Antispila treitschkiella) lub atakujące kwiaty, liście i owoce (Eupoecilia ambiguella). Dopracowania wymaga zbiór owoców przeznaczonych do przetwórstwa. Owoce dojrzewają nierównomiernie, zatem konieczny jest tu kilkukrotny zbiór. Do zbioru mechanicznego można dostosować otrząsarki służące do zbioru wiśni. Konieczne jest jednak uformowanie drzew w formie pnia i korony.
Podsumowując, uprawa derenia jadalnego jest perspektywiczna. Przed założeniem sadu należy tylko zaplanować, jaki jest cel uprawy, odpowiednio dobrać odmiany i wysokiej jakości materiał nasadzeniowy, by w kolejnych latach zbierać coraz większy plon owoców.
źródło: Materiały konferencyjne TSW 2020
foto: budujesz.info