Metodyka pobierania prób materiału szkółkarskiego do testów laboratoryjnych na obecność wirusów - Czereśnia - Prunus avium L., Wiśnia – Prunus cerasus L. oraz gatunki używane jako ich podkładki.
Wirusy:
- Wirus chlorotycznej plamistości liści jabłoni- Apple chlorotic leaf spot virus (ACLSV)
- Wirus mozaiki jabłoni-Apple mosaic virus (ApMV)
- Wirus mozaiki gęsiówki - Arabis mosaic virus (ArMV)
- Wirus zielonej pierścieniowej pstrości czereśni – Cherry green ring mottle virus (CGRMV)
- Wirus liściozwoju czereśni – Chery leaf roll virus (CLRV)
- Wirus nekrotycznej rdzawej plamistości czereśni – Cherry necrotic rusty mottle virus (CNRMV)
- Wirus drobnienia czereśni 1 – Little cherry virus 1
- Wirus drobnienia czereśni 2 – Little cherry virus 2
- Wirus plamistości liści czereśni – Cherry mottle leaf virus (CMLV)
- Wirus karłowatości śliwy = wirus żółtaczki wiśni- Prune dwarf virus (PDV)
- Wirus nekrotycznej plamistości pierścieniowej wiśni- Prunus necrotic ringspot virus (PNRSV)
- Wirus pierścieniowej plamistości maliny- Raspberry ringspot virus (RpRSV)
- Utajony wirus pierścieniowej plamistości truskawki -Strawberry latent ringspot virus (SLRSV)
- Wirus czarnej pierścieniowej plamistości pomidora – Tomato black ring virus (TBRV)
Termin pobierania prób
Do testów na obecność PDV i PNRSVw drzewkach i drzewach kwitnących oraz mających wystarczającą liczbę pędów w koronie (3 letnich i starszych) zaleca się ścięcie 3-4 pędów jednorocznych z badanej rośliny późną zimą lub wczesną wiosną (nie później jednak niż 3 tygodnie przed przewidywanym kwitnieniem drzew) i podpędzenie ich w temperaturze pokojowej (18-24°C). Do testu można wykorzystać nabrzmiałe pąki (kwiatowe i liściowe) lub rozwinięte kwiatostany i młode listki. Przy testowaniu mateczników podkładek nie stosujemy pędzenia – rośliny te jeszcze nie kwitną i brak jest możliwości pobrania pędów zimą.
Próby do testów laboratoryjnych czereśni i wiśni na obecność ACLSV należy pobrać późną wiosną lub na początku lata.
Do testów laboratoryjnych na obecność pozostałych wirusów i wiroidów oraz PDV i PNRSV(jeśli nie wykorzystano testów podpędzonego materiału roślinnego) próby należy pobierać wiosną. Dopuszczalne, chociaż niezalecane, jest również pobieranie prób latem, pod warunkiem, że przez dwa tygodnie temperatura powietrza nie przekroczyła 25°C
Wybór tkanki/części rośliny do testowania
Do testów na obecność wirusów można wykorzystywać liście, łyko, kwiatostany, pąki liściowe i pąki kwiatowe. Z materiału niepodpędzanego zalecane jest wykorzystywanie młodych liści, ale nie z wierzchołków pędów! Próby pobierać z fragmentu pędu do 2/3 długości od nasady. Ekstrakty z liści są najprostsze do przygotowania, a wyniki są bardziej powtarzalne niż w przypadku testowania kwiatostanów/płatków kwiatowych lub owoców.
Sposób pobierania prób
Przy pobieraniu próbek należy kierować się następującymi ogólnymi zasadami:
- Jedna próbka powinna pochodzić z jednej rośliny, oznakowanej w sposób umożliwiający indywidualną identyfikację zainfekowanych roślin (w dalszej części omówiono odstępstwa od tej reguły).
- Wskazane jest oznaczenie (zaetykietowanie) roślin, z których pobrano próbki, chyba, że identyfikacja jest możliwa na podstawie istniejącego oznakowania lub szczegółowego planu nasadzenia.
- Próby należy pobierać do trwale oznakowanych foliowych torebek, zabezpieczając przed nadmiarem wilgoci i wysychaniem (groźniejszy jest nadmiar wilgoci niż wysychanie). Torebki mogą być otwarte tylko, jeżeli będą transportowane bezpośrednio do laboratorium w sposób, który uniemożliwi zamieszanie prób. W każdym innym przypadku próby należy zabezpieczyć przez zamknięcie torebek. Na czas zbierania i transportu, próby należy zabezpieczyć przed nadmiernym nagrzewaniem przez zacieniowanie. W przypadku wyższych temperatur (powyżej 25°C) zaleca się umieszczenie prób w tzw. lodówce turystycznej, pojemniku styropianowym albo "torbie na mrożonki" z wkładem chłodzącym. Nie dopuszczać do zamrożenia prób! Po dostarczeniu do laboratorium próby należy umieścić w chłodzie (+4ºC do +10ºC).Próbki mogą być przechowywane w lodówce (chłodni) kilka do kilkunastu dni.
- Próba powinna być reprezentatywna dla rośliny, tzn.:
- z 5-letnich i starszych roślin próbka pobierana jest z czterech różnych pędów (z czterech stron drzewa), po dwa do czterech liści, lub odpowiednio więcej pąków lub kwiatów
- z młodszych niż 5-letnie drzew pobierane są liście (pąki) ze wszystkich pędów
- Liście (ewentualnie kwiatostany, pąki) należy pobierać z dolnej i środkowej części pędów (jednak patrz następny punkt).
- Jeżeli na liściach występują chlorotyczne lub nekrotyczne plamy, deformacje liści itp. należy pobrać w pierwszym rzędzie próbki liści wykazujących podejrzane symptomy.
- Pobrane próbki należy przekazać do badań laboratoryjnych załączając "Zlecenie na wykonanie badań laboratoryjnych", którego formularz można pobrać ze strony internetowej właściwego miejscowego Wojewódzkiego inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa (piorin.gov.pl). Dodatkowo należy sporządzić i przechowywać przez 3 lata kopię "Zlecenia" oraz pisemną informację zawierającą dodatkowe dane, o ile nie zostały podane w "Zleceniu".
UWAGA 1: W przypadku pobierania prób w mateczniku podkładek rozmnażanych przez odkłady, identyfikacja pojedynczej rośliny może być bardzo trudna lub praktycznie niemożliwa. W takim przypadku należy trwale oznakować 1 metr bieżący, z którego należy pobrać do testów po jednym liściu z ośmiu pędów (jako jedną próbę). W przypadku stwierdzenia wirusa/wirusów usunąć rośliny z badanego metra i po jednym metrze z każdej strony (łącznie 3 metry bieżące rzędu).
UWAGA 2: Próby do urzędowego badania na obecność patogenów podlegających obowiązkowi zwalczania (patogeny kwarantannowe) muszą być pobrane przez inspektorów.
- źródłó: inhort.pl